Vroeger was het eenvoudig… Je ging naar de winkel om een gloeilamp of halogeenspot te kopen en iedereen wist wat hij zich moest voorstellen bij een lamp van 15, 20, 25 of bijvoorbeeld 50 watt.
Vandaag, met de verschillende soorten led-verlichting, ligt het iets moeilijker. Er worden verschillende termen als ‘Lux’, ‘Lumen’, ‘Vergelijkbaar vermogen’, ‘Candela’ en ‘Kleurtemperatuur’ gebruikt. En net dat maakt het kiezen van het juiste licht in één klap moeilijker.
Om de juiste lamp te kiezen moet je voornamelijk kijken naar 5 elementen. We helpen je graag even op weg.
- Wat is de kleurtemperatuur (uitgedrukt in ‘Kelvin (K)’)?
De kleurtemperatuur is vrij eenvoudig. Deze gaat van heel warm (geel) licht naar heel koud (wit, zelfs licht blauw) wit.
Wanneer je ‘2700K’ op een verpakking ziet staan, kan je dit vergelijken met halogeenlicht. Je kan spreken van warm en gezellig licht wanneer je tot maximaal 3000K gaat.
Vanaf 4000K gaan we meer naar het witte licht toe. Hierdoor krijg je een helder ‘TL-lamp’-gevoel, wat meer gebruikt wordt op plaatsen waar we alert moeten zijn of waar er gewerkt moet worden.
Klein detail voor de theorieliefhebbers onder ons: de kleurtemperatuur komt uit de theoretische wetenschap waar we werken met het zogenaamde ‘zwart lichaam’. Naarmate de temperatuur van dit object stijgt zal deze (zoals bijna alle materialen) gaan gloeien. Hoe harder deze gloeit, hoe witter het licht. De temperatuur van dit theoretisch object wordt dan gebruikt om het soort wit, laat ons zeggen ‘gloeiend’ licht een plaats te geven.
- Hoeveel (zichtbaar) licht (uitgedrukt in ‘Lumen’) geeft de lamp?
Het ‘zichtbaar’ licht. Waarom we hier het woord zichtbaar gebruiken heeft een simpele verklaring: Kleur.
Veel fabrikanten geven aan dat je hun lamp kan vergelijken met een vermogen (Bv. Deze lamp kan je vergelijken met een lamp van 50 watt). Die redenering is fout, de verschillende lichtkleuren hebben ook verschillende vermogens nodig om dezelfde hoeveelheid licht te geven. Zo zal een rode lamp bijvoorbeeld veel meer elektriciteit gaan verbruiken om evenveel licht te geven dan een gele lamp. De waarde uitgedrukt in lumen geeft duidelijk aan hoeveel licht de lamp geeft. Ben je niet zeker hoeveel en welke soort lampen je nodig hebt? Geef ons een seintje! We beschikken over software die het mogelijk maakt om te berekenen wel licht je exact nodig hebt voor welk doel.
We vergelijken even met oude lichtbronnen:
- Een halogeenlamp van 50 watt gaf vroeger ongeveer 500-700 lumen
- Een gloeilamp van 50 watt gaf 500 Lumen
- Een TL-lamp van 15 watt gaf 1000 tot 1250 lumen
- Wat is de stralingshoek (uitgedrukt in ‘Graden’ (°))?
De stralingshoek is vrij simpel, maar niet onbelangrijk. Het armatuur gaat het licht bundelen en in een bepaalde richting sturen onder een bepaalde hoek. Voor gewoon huishoudelijk gebruik is 38° voldoende.
Wanneer je een kleinere hoek neemt gaat het effect ontstaan waarbij het lijkt alsof je met een zaklamp op de vloer schijnt. Dit komt de gezelligheid niet ten goede.
- Kan je de lamp dimmen?
Vroeger werkten bijna alle lampen met een gloeidraad, dit is letterlijk een fijn draadje dat gloeit. Dit was eenvoudig te dimmen omdat geen andere technologie achter zat.
Led-lampen daarentegen beschikken over elektronica die nodig is om het ledje licht te laten geven. Niet al deze elektronica is gemaakt om te dimmen, hou dus zeker in de gaten dat dit vermeld staat op de verpakking. Ben je benieuwd hoe dimmen juist werkt? Dan kan je meer informatie vinden in de post ‘Wat doet een dimmer?’
- Past de lamp?
Zo kan je bijvoorbeeld geen halogeenspot in een lampenhouder voor een gloeilamp draaien. Het is dus van alle belang om ook hier rekening mee te houden bij het kiezen van een nieuwe lamp.
Om verder te bepalen wat een bepaald armatuur doet, zijn er nog enkele zaken in het leven geroepen:
- LUX: Het aantal lumen dat neervalt op een bepaald oppervlak. Dit wordt uitgedrukt in Lumen/m² of LUX. Dit is hetgeen wat LIVOLT voor jou berekent. Ben je benieuwd of je huis op de juiste manier verlicht is? Of ga je bouwen of verbouwen en wil je de juiste verlichting op de juiste plaats? Plan dan gerust een plaatsbezoek in.
Er zijn standaard waarden en richtlijnen in het leven geroepen die aangeven hoeveel licht er ergens nodig is. Voor gangen, trappen en wachtkamers reken je op 100 tot 150 LUX, de keuken en werkplaats hebben 500 LUX nodig terwijl de leefruimte, woonkamer en eetkamer toekomen met 250 LUX. Zones waar fijn precisiewerk wordt uitgevoerd hebben 750 tot 1000 LUX nodig. LIVOLT zorgt ervoor dat deze waarden op de juiste manier in de praktijk worden omgezet. - CRI: De CRI of kleurweergave geeft aan hoeveel kleur een lamp uitstraalt.
Licht is een pakket van kleuren dat wordt uitgestraald. Hoe dit werkt, leggen we graag later uit bij het onderwerp: ‘Wat is licht?’.
Verschillende materialen absorberen bepaalde kleuren en kaatsen de andere kleuren (gedeeltelijk) af. Bijvoorbeeld: Een gele container gaat alle kleuren absorberen, behalve geel. Deze wordt afgeketst en komt in je ogen terecht.
De zon straalt alle kleuren uit, net als gloei- en halogeenlampen. Led- en TL-lampen, doen dit helemaal niet. Het probleem dat je hier gecreëerd wordt kan je vergelijken met het voorbeeld dat iedereen wel al eens heeft meegemaakt. Je koopt een bordeaux kledingstuk in de winkel en eens je buiten komt, kleurt dat kledingstuk rood. Dit heeft te maken met de lampen die in de winkel hangen. Ze stralen rood veel minder hard uit waardoor deze kleur minder weerkaatst wordt op je kledingstuk en je zo een andere indruk kreeg.
De regel die hier geldt gaat als volgt: hoe hoger de CRI, hoe meer kleurweergave. Bepaalde lampen zijn zelfs zo opgebouwd, dat ze bepaalde kleuren juist versterken met als doel net die kleuren harder naar voor te laten komen. Bij de slager zal dit rood zijn, bij de bakker geel, vishandel blauw en in de retail alle kleuren. Laat LIVOLT je ook hier bijstaan voor het maken van de juiste keuzes.
- Candela
Dit is een waarde niet zo veel voorkomt. Deze geeft namelijk aan hoeveel lumen er in één enkele bepaalde richting straalt. Deze wordt uitgedrukt in ‘lumen per sterradiaal’ (dit is een rond oppervlak van 1m² op 1m van de bron). Klein weetje: deze grootheid (wat ook 1 van de 7 basis SI-eenheden is) was de eerste die gebruikt werd voor licht. Ze werd, vergeleken met het licht, geproduceerd door 1 kaars (vandaar Candela, het Latijn voor ‘kaars).